علت درد دندان پانسمان شده چیست؟ و درمان آن
علت درد دندان پانسمان شده می‌تواند به دلایل مختلفی باشد. زمانی که از دندانپزشکی خارج می‌شوید و هنوز اثر بی‌حسی باقی مانده است و متوجه هیچ دردی نیستید اما ظرف چند ساعت، درد عجیبی در قسمت پانسمان شده احساس می‌کنید، این درد ممکن است شما را نگران کند. اما باید بدانید که جای نگرانی نیست و این درد احتمالا خود به خود بهبود می‌یابد. به طورکلی پانسمان‌ها در اکثر اوقات، در مراحل عصب کشی و درمان ریشه، انجام می‌شوند و این درد نیز عوامل مختلفی خواهد داشت که در این جا هر یک را به تفصیل توضیح خواهیم داد. از طرفی، راهکارهایی عملی برای مدیریت و پیشگیری از آن و نیز مزیت‌های درمان به موقع توسط متخصص عصب کشی حاذق و مورد اعتماد می‌پردازیم.
آنچه در این مقاله می‌خوانید:
بیایید ابتدا خیلی کوتاه در ابتدا ببینیم که پانسمان دندان چیست، تا بعد به چراییِ علتِ درد پس از آن بپردازیم. پانسمان، در واقع، یک نوع ترمیمِ موقتی است که پس از انجام عمل عصب کشی و درمان ریشه در حفره تاجی (قسمت مرکزی) انجام می‌شود. حضور پانسمان از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است زیرا مانع می‌شود که بزاق به کانال ریشه‌ی دندان نفوذ کند. این نفوذ ممکن است باعث آلودگی مجدد کانال ریشه‌ای و بازگشت عفونت در آن ناحیه بشود. به عبارت دیگر، پانسمان تا زمانی که ترمیم دائمی و یا روکش روی آن انجام نشود، عملیات مهمی را روی ریشه دندان انجام می‌دهد.
پانسمان انواع مختلفی دارد و انتخاب نوع آن به عوامل مختلفی بستگی دارد. پانسمان معمولی، که بیشتر استفاده می‌شود، شکلی خمیری دارد و پس از قرارگیری در دهان، به طور خودکار سفت می‌شود. بعضی از بیماران ممکن است از طعم تلخ یا ناخوشایندی که این نوع پانسمان دارد، شکایت کنند. این شکایت معمولاً در روزهای پس از اتمام عمل عصب کشی به دلیل حل شدن کمی از پانسمان در بزاقِ بیمار است.
دسته‌ی دیگر پانسمان‌های نوری هستند که با استفاده از نور فرابنفش سفت می‌شوند. این نوع پانسمان‌ها معمولاً رنگ شیری و یا کرم دارند، اگرچه نمونه‌هایی با رنگ‌های دیگر مانند آبی نیز وجود دارند.
به طور کلی، پانسمان یک روش درمانی موقتی است که برای ترمیم دندان‌های خراب و درمان شده به کار می‌رود. در این روش، یک لایه‌ی مخصوص به نام پانسمان روی دندان برای پوشاندن تخریب‌ها و شکستگی‌ها قرار داده می‌شود. این پانسمان‌ها معمولاً از مواد مختلفی مانند رزین‌های کامپوزیت و یا پرسلن تهیه و به دندان‌ها چسبانده می‌شوند.
- تنش عضلات فک: پس از انجام پروسه‌ی پانسمان، ممکن است عضلات فک به علت تغییر در تماس دندان‌ها به هم، تنش بیشتری را تجربه کنند که این موضوع خود ایجاد درد می‌کند.
- تحریک عصب دندان: احتمال دارد پروسه‌ی پانسمان به نحوی اعصاب دندان را تحریک کرده باشد که خود ایجاد درد و حساسیت کند.
- عفونت دندان: عفونت دندان از دیگر عوامل درد در ناحیه‌ی پانسمان شده است. در برخی موارد، به علت تخریب‌های پیشرفته‌ای که ایجاد شده پانسمان نمی‌تواند اثرات آن را به خوبی ترمیم نماید و در نتیجه عفونت به وجود می‌آید. به مرور درد این ناحیه، در اثر عفونت شدیدتر خواهد شد.
- نواقص در پانسمان: اگر پانسمان به درستی نصب نشود و یا در جای خود درست ننشیند، می‌تواند به عوارضی چون فشار زیاد بر دندان‌های اطراف و یا عدم تطابق مناسب با دندان‌ها منجر شود.
- تغییر بافت لثه: ممکن است در اثر عمل عصب کشی و پانسمان، بافت لثه دستکاری شده و دندان‌های اطراف به طور موقت تحریک شده و درد کمی در این نواحی احساس شود. این درد معمولاً بعد از چند ساعت به طور خود به خودی تسکین می‌یابد. همچنین می‌توانید از مسکن‌های توصیه شده توسط دندانپزشک خود برای کنترل این درد استفاده نمایید.
- عفونت پالپ دندان: در بعضی موارد، عفونت پالپ دندان می‌تواند علت نیاز به عصب کشی باشد. پالپ یا همان مغزِ دندان، حفره‌‌ای حاوی رگ‌ها و اعصاب است که عفونت این ناحیه ممکن است از پالپ دندان شروع و به لثه‌ها و یا بافت‌های اطراف منتقل شود. وقتی که عصب کشی انجام شود، ممکن است درد به علت وجود التهاب و ورم در لثه همچنان ادامه داشته باشد. در این موارد، مصرف داروهای توصیه شده توسط دندانپزشک به شما کمک می‌کند تا درد کنترل شده و عفونت پالپ نیز بهبود بیابد.
برای جلوگیری از درد ناحیه‌ی پانسمان شده و رفع آن می‌توانید اقداماتی انجام دهید. در ادامه تعدادی از روش‌های کمکی برای کاهش درد دندان پانسمان شده را مطرح می‌کنیم:
- مشاوره با دندانپزشک: ابتدا باید با دندانپزشک خود مشورت کنید تا علت درد را به شما توضیح دهد. او اقدام به انجام آزمون‌ها و بررسی‌های لازم خواهد کرد. وقتی پانسمان صورت گرفته یعنی کار درمان به طور حتم نیمه‌تمام مانده است. پس دندانپزشکی که دندان شما را درمان می‌کند اولین کسی است که باید در جریان همه چیز قرار گیرد.
- مصرف داروهای مسکن: این کار میزان درد شما را کمی کاهش می‌دهد. بر اساس تجویز دندانپزشک، مصرف داروهای مسکن در کاهش درد و ناراحتی مفید هستند.
- توجه به بهداشت دهانی: مراقبت دقیق از بهداشت دهانی و تمیزی دندان‌ها و پانسمان از اهمیت بسیاری برخوردار است. این کار به جلوگیری از عفونت‌ها و التهاب‌ها کمک می‌کند.
- بررسی دندان‌های مجاور: در برخی موارد، درد ممکن است از دندان‌های مجاور به دندان معالجه‌شده منتقل شده باشد. بنابراین، دندان‌های مجاور نیز باید مورد بررسی دقیق قرار بگیرند.
- درمان عفونت: اگر درد به علت عفونت باشد، لازم است دندانپزشک شما، عفونت را با با تجویز درمان‌های مخصوصی مانند آنتی‌بیوتیک‌ها و یا داروهای دیگری کنترل کند.
لازم به ذکر است که هر چند می‌توانید از روش‌های کمکی برای کاهش درد استفاده کنید، اما تشخیص و درمان علت درد توسط دندانپزشک شما اساسی است. بنابراین، همواره به توصیه‌ها و دستورات دندانپزشک خود پایبند بمانید تا مشکل شما بهبود یابد.
توصیه‌های کلی دیگری هم وجود دارند که نه‌تنها علل درد را از بین می‌برند، بلکه اساسا از مشکلات بعدی نیز پیشگیری می‌کنند:
- مراجعه به دندانپزشک به صورت ماهیانه: پیشگیری از تخریب دندان‌ها و نظافت مداوم آنها از عوامل مهم در جلوگیری از هر نوع درد است.
- رعایت بهداشت دهان: نخ دندان را به صورت منظم و به دقت استفاده کنید و نیز از مسواک و دهانشویه مناسب استفاده نمایید.
- پیگیری درمان‌های دندانی: اگر دندان‌های شما نیاز به درمان دارند، سریعاً به دندانپزشک مراجعه کنید و درمان‌های لازم را انجام دهید تا تخریب‌ها را به حداقل برسانید.
- تغذیه سالم: مصرف غذاهای سالم و نیز کاهش مصرف شکرها و اسیدهای ترش به جلوگیری از تخریب دندان‌ها کمک می‌کند.
برای درمان، ابتدا باید علت درد را در ناحیه‌ی پانسمان شده تشخیص داده شود. در صورتی که درد ناشی از پوسیدگی دندان، عفونت پالپ، دستکاری شدن بافت لثه، بلند بودن ارتفاع پانسمان، ورمِ بعد از عصب کشی و ... باشد، باید به دندانپزشک مراجعه کرد و درمان مناسب را جویا شد. همچنین می‌توان از روش‌های خانگی مانند استفاده از یخ، آب نمک، روغن چای و... برای کاهش درد نیز استفاده کرد. در هر صورت، برای درمان درد ناحیه‌ی پانسمان شده بهترین راه همان مراجعه به دندانپزشک است.
در نهایت، به خاطر داشته باشید در حالت پانسمان، تجربه سطحی از درد و حساسیت طبیعی است و اغلب با گذشت زمان بهتر می‌شود. اما اگر درد شما به مدت طولانی ادامه داشت و یا شدت بیشتری پیدا کرد، حتماً به دندانپزشک مراجعه کنید.
همچنین رعایت برخی نکات را نیز وجود احتمال درد را کاهش خواهد داد:
- مصرف داروها
- اجتناب از خوردن غذاهای سخت
- رعایت بهداشت دهانی
- توجه به تغییرات پانسمان
- توجه و حساسیت به وجود درد
برای اینکه از درد بعد از عصب کشی و پانسمان جلوگیری کنیم، لازم است یک سری کارهایی را پس از انجام پانسمان دندان انجام دهیم.
- لطفاً حداقل یک ساعت پس از پانسمان از خوردن و نوشیدن و از استفاده از دندان پانسمان شده خودداری نمایید.
- به دلیل اینکه پانسمان یک ترمیم موقت است، ممکن است لبه‌های مواد گذاشته شده درون دندان، شکل غیرطبیعی و یا زبری داشته باشند، که طبیعی است و نیازی به مراجعه مجدد ندارد. اما اگر لبه‌های تیز باعث آزار لب و یا زبان شما شده است، حتماً برای تغییر دادن آن به دندانپزشکتان مراجعه فرمایید.
- ریزش لبه و یا قسمت سطحی پانسمان در ساعات اولیه پس از درمان، ممکن است نگرانی‌ها و ترس‌هایی را در برخی از بیماران ایجاد کند. اگر پانسمان کاملاً جدا شده باشد، حتماً برای تعویض آن مراجعه کنید. اما اگر تنها بخشی از پانسمان جدا شده و عمق آن حفظ شده باشد، نیازی به مراجعه ندارد. برای تشخیص این موضوع از آینه استفاده کنید و نه فشردن زبان.
- در برخی موارد، علت درد پس از انجام پانسمان، وجود پوسیدگی عمیقی است که بدون درد قبلی بوده و تشخیص داده نشده است. حتی ممکن است عکس‌برداری و رادیوگرافی نیز به طور کامل پوسیدگی را نشان نداده باشد. در این موارد، دندانپزشک با برداشتن پوسیدگی و بررسی وضعیت، پانسمان را انجام می‌دهد. پس از این درمان، ممکن است بعضی از بیماران درد در ناحیه‌ی پانسمان شده را تجربه کنند که معمولاً با مصرف مسکن‌ها در طی ۲۴ ساعت تسکین می‌یابد. اگر درد بیش از ۲۴ ساعت ادامه داشت و تداوم پیدا کرد، حتماً به دندانپزشک مراجعه کنید تا وضعیت شما را مورد بررسی قرار دهد.
در صورتی که پانسمان به عنوان یک ترمیم موقت استفاده شده باشد و درمان اصلی مثل درمان ریشه و یا عصب کشی، هنوز به طور کامل انجام نشده باشد، توجه داشته باشید که انتظار تسکین کامل درد پانسمان بیهوده است. برای تسکین کامل درد، بهتر است به زودی به درمان اصلی بپردازید. اگر مجبورید درمان را به تأخیر بیندازید، در ابتدا از مسکن‌های خوراکی و یا تزریقی برای کاهش درد استفاده نمایید. پس از ۲۴ ساعت، اگر درد همچنان به شدت آزاردهنده بود، به مراکز درمانی مراجعه فرمایید تا وضعیت شما مورد ارزیابی قرار گیرد و درمان اصلی شروع شود.
- در موارد دیگر، پس از درمان عصب کشی (ریشه‌کشی)، دندان پانسمان شده ممکن است بلندتر از دندان‌های دیگر به فک مقابل رسیده باشد و همین موضوع باعث درد شدیدی می‌شود. در این موارد، برای تخلیه کردن پانسمان و پانسمان مجدد مراجعه فرمایید.
- در بعضی از موارد، این درد ممکن است به دلیل کوبیدگی و یا گیرکردن غذا در لای دندان پانسمان شده و یا دندان‌های اطراف آن باشد. در این صورت، حتماً باید برای کوتاه کردن پانسمان مراجعه نمایید.
در نهایت، باید به یاد داشته باشید که تاخیر در تکمیل درمان ممکن است به مشکلاتی نظیر شکستن دندان، عفونت، پیشرفت پوسیدگی و مشکلات دیگر منجر شود.
- مصرف مسکن‌ها: در صورتی که درد شدیدی داشتید، مصرف مسکن‌های خوراکی و یا تزریقی به توصیه‌ی دندانپزشک در کاهش درد مؤثر است و می‌تواند تا حدودی آن را کنترل نماید.
- پیگیری و مراجعه به دندانپزشک: اگر درد بیش از ۲۴ ساعت ادامه پیدا کرد و یا شدت گرفت، باید به دندانپزشک خود اطلاع دهید. او وضعیت شما را بررسی کرده و در صورت نیاز به درمان می‌بپردازد.
- بررسی دندان‌های مجاور: در برخی موارد، درد پس از عصب کشی ممکن است از دندان‌های مجاور به دندان معالجه‌شده منتقل شود. بنابراین، دندان‌های مجاور نیز باید مورد بررسی قرار گیرند.
- توجه به بهداشت دهانی: مراقبت دقیق از بهداشت دهانی و پانسمان اهمیت دارد تا از عفونت و التهاب جلوگیری شود.
سوالات متداول
- درد دندان پس از پانسمان، تا کِی ادامه خواهد داشت؟
این موضوع کاملا بنا به افراد متفاوت، پاسخ گوناگونی خواهد داشت. اما به طور معمول ظرف 72 ساعت کاهش می‌یابد. همچنین می‌توانید از مصرف داروهای مسکن زیرنظر دندانپزشک خود استفاده نمایید.
- اگر پانسمان دندان افتاد چه باید بکنیم؟
اگر این موضوع پیش آمد، در ابتدا لازم است آرامش خود را حفظ کرده و از دستکاری دندان به شدت خودداری فرمایید، تا آلودگی وارد دندان شما نشود. دهان خود را با آب گرم به آرامی بشویید تا از ذرات غذا و یا باکتری‌ها عاری شود. سپس در اسرع وقت به دندانپزشکِ خود مراجعه نمایید تا پانسمان مجدد را برای شما انجام دهد. به هیچ‌وجه خودتان اقدام به انجام پانسمان در منزل نکنید، چرا که با اینکار تنها عفونت را به حفره‌ی دندانی خود دعوت و پروسه‌ی درمانی خود را طولانی‌تر کرده‌اید. بهترین راه برای اقدام، مراجعه‌ی فوری به دندانپزشک است.
- عمر پانسمان دندان چند روز است؟
بنا به تشخیص پزشک و میزان کیفیت نگهداری شما از آن، به مدت 30 روز می‌تواند پانسمان موقت در دهان شما باقی بماند.
- چند ساعت بعد از پانسمان موقت دندان، می توان با آن غذا خورد؟
حداقل 1 ساعت پس از پانسمان از خوردن غذا و تا 3 ساعت بعد نیز، از خوردن غذاهای گرم، سفت و یا نوشیدنی های گازدار خودداری کنید.
- بعد از عصب کشی دندان چه بخوریم؟
جویدن پیاز و سیر(خاصیت آنتی‌باکتریال)، روغن درخت چای، قرقره کردنِ آب نمک، زنجبیل، انواع سوپ و غذاهای رقیق شده.
- آیا داشتن لبه‌های تیز دندانی، پس از پانسمان طبیعی است؟
بله، داشتن لبه های زبر و تیز امری طبیعی است و جای نگرانی نیست. اما اگر احساس کردید این لبه های تیز موجب اذیت لب و یا زبان شما می‌شود، برای ترمیم مجدد پانسمان به دندانپزشک مراجعه نمایید.
سخن پایانی
به طور کلی علل درد دندان پانسمان شده، متنوع است و مدیریت آن نیازمند توجه به علت اصلی و نیز مشورت با دندانپزشک است. از تأخیر در مراجعه به دندانپزشک خود خودداری نمایید تا مشکل درد و ناراحتی به مرور افزایش نیابد.
علت درد در ناحیه‌ی پانسمان شده می‌تواند به مسائل متعددی برگردد و اغلب با کامل شدن درمان، استفاده از مسکن، رعایت بهداشت دهانی مناسب، مشاوره با دندانپزشک معالج و ... کاهش می‌یابد.
از طرفی پیشگیری از تخریب دندان‌ها با مراجعات دوره‌ای به دندانپزشک، راهکاری برای افزایش سلامت دهان و دندان‌ها است و شما را از درد‌های حین درمان دندانپزشکی مصون می‌دارد. این نکته را فراموش نکنید که در صورتی که درد ناحیه‌ی پانسمان شده بیشتر شد، باید بلافاصله به دندانپزشک خود اطلاع دهید تا تشخیص دقیق و درمان مناسبِ شرایط شما انجام شود.
در این مقاله، به بررسی علل مختلف درد در ناحیه‌ی پانسمان شده و نیز نکاتی را برای جلوگیری از این نوع درد و چگونگی مراقبت از پانسمان ارائه شد. امیدواریم که اطلاعات ارائه شده به شما کمک کرده باشد.
دندانپزشکان خبره و متخصص ما در dandanclinic برای ارائه بهترین خدمات دندانپزشکی پذیرای شما هستند.