آیا "سرطان ریشه دندان" یک افسانه است؟ راه‌های تشخیص و درمان آن
سرطان ریشه دندان یکی از شایع‌ترین سرطان‌ها در جهان است که در بین همه سرطان‌ها رتبه 6 را به خود اختصاص داده است. دندان یکی از اعضای مهم بدن بوده که علاوه بر درمان ریشه و سلامتی نقش زیادی در افزایش زیبایی فرد دارد. کنسر ریشه در دندان زیرمجموعه سرطان سر و گردن است. البته علت وجود چنین ناهنجاری این است که سلول های لثه پایینی و بالایی بیشتر از حد نرمال تقسیم سلولی انجام می دهند.
کنسر ریشه در دندان همه قسمت‌های دهان را در برمی‌گیرد، تشخیص به‌موقع آن در روند درمان کامل نقش مهمی دارد. اگر علائم سرطان دندان بیشتر از 2 هفته ادامه داشته باشد مراجعه به دندانپزشک یا متخصص ریشه دندان الزامی است. در ادامه، با علائم سرطان ریشه دندان و راه‌های تشخیص و درمان این بیماری و جراحی لثه تحلیل رفته آشنا می شویم.
آنچه در ادامه میخوانید:
برای اینکه درباره درستی یا نادرستی ادعای سرطان ریشه دندان و ارتباط کانال ریشه با انواع سرطان قضاوت کنیم، باید ابتدا این روش درمانی را بشناسیم. آنچه به‌عنوان عصب‌کشی یا درمان کانال ریشه دندان‌هایتان می‌شناسید، در حقیقت، روشی درمانی در دندانپزشکی است. با کمک این روش، آن دسته از دندان‌هایتان که آسیب‌دیده‌اند یا دچار عفونت شده‌اند، درمان و ترمیم می‌شوند.
زمانی که درد دندان، جان را به لبتان می‌رساند و به دندانپزشک مراجعه می‌کنید، گاهی او از درمان کانال ریشه استفاده می‌کند. در این روش که با سرطان ریشه دندان ارتباطی ندارد، دندان‌هایی که دچار عفونت شده‌اند، به طور کامل برداشته نمی‌شوند. در عوض، جایی حوالی مرکز ریشه دندان سوراخ می‌شود تا کانال‌های دندانی‌تان عاری از هرگونه عفونت شوند. سپس، محلی که حالا خالی شده را با مواد دندانپزشکی پر می‌کنند.
مرکز یا مغز هر دندانتان را رگ‌های خونی، بافت‌های هم‌بند و پایانه‌های عصبی بسیاری فراگرفته که کمک می‌کنند تا آن دندانتان سالم و زنده باقی بماند. به این بخش، پالپ ریشه‌ای دندانتان گفته می‌شود. اگر این پالپ ترک بردارد یا حتی به دلیل عدم رعایت بهداشت دهان و دندان حفره‌هایی پیدا کند، راه برای ورود عفونت باز خواهد شد. البته، این مشکل هم با کنسر ریشه در دندان و افسانه‌ای که دهان‌به‌دهان نقل می‌کنند، ارتباطی ندارد.
در عوض، عفونت‌های ایجاد شده در این بخش کم‌کم شما را با مشکلات دیگری گریبان‌گیر می‌کنند. مهم‌ترین این مشکلات عبارت‌اند از:
آبسه‌‌شدن دندانتان؛
ازدست‌دادن برخی از استخوان‌های فکتان؛
ورم کردن دهانتان؛
درد شدید دندان‌هایتان؛
ایجاد عفونت در بخش‌های مختلف دهانتان.
اگر عفونت در پالپ رخنه کند، باید در سریع‌ترین زمان ممکن از دندان‌پزشکتان وقت بگیرید. در دندانپزشکی تخصصی به نام ریشه دندان وجود دارد. متخصصان این شاخه از علم دندانپزشکی تمام بیماری‌های مربوط به دندان و صحت‌وسقم کنسر ریشه در دندان را بررسی می‌کنند. از نظر این دسته از دندان‌پزشکان که به آنها متخصص ریشه دندانی هم می‌گویند، برای درمان ریشه‌های دندان‌هایتان دو درمان اصلی وجود دارد: درمان ریشه یا خارج‌کردن ریشه دندان‌هایتان به‌طورکلی همراه با دندان.
برای اینکه بهتر متوجه شویم سرطان ریشه دندان و تأثیر کانال ریشه دندان‌هایتان بر ابتلا به انواع سرطان واقعیت ندارد، باید مراحل این روش درمانی را بشناسید. در کانال ریشه دندان‌هایتان مرکز نرم دندان‌هایتان یا همان پالپ برداشته می‌شود. البته، شما در طول این فرایندی تقریباً هیچ دردی احساس نمی‌کنید. اکثریت‌قریب‌به‌اتفاق دندان‌پزشکان برای انجام این فرایند از بی‌حسی موضعی استفاده می‌کنند.
معمولاً پالپ دندان‌هایتان به دلایل مختلفی صدمه می‌بیند که مهم‌ترین آنها عبارت‌اند از:
پوسیده‌شدن عمیق دندان‌هایتان به دلیل وجود حفره‌ای در آنها که هیچ‌وقت درمان نشده است؛
انجام‌دادن چندین روش درمانی دندانپزشکی روی دندان‌هایتان؛
تراشیده شدن یا ایجاد ترک در دندان‌هایتان؛
ضربه خوردن به دهانتان و آسیب‌دیدن دندان‌ها.
در این شرایط، دندان‌درد امانتان را می‌بُرد و بخشی از دهانتان ورم می‌کند. گاهی هم حس می‌کنید که لثه‌هایتان گرم شده‌اند. دندانپزشک با مشاهده این علائم، ابتدا برایتان عکس رادیولوژی می‌نویسد. سپس، در صورت لزوم، شما را به دندانپزشکی که تخصصش درمان ریشه است، ارجاع می‌دهد.
در این مرحله، بسیاری از افراد از ادامه مسیر درمانی خودداری می‌کنند. آنها افسانه کنسر ریشه در دندان را باور کرده‌اند. بااین‌حال، اگر درمان را ادامه دهید خواهید دید که هیچ خطری شما را تهدید نمی‌کند.
به‌جای اینکه تصوراتی مانند کنسر ریشه در دندان را در ذهنتان پرورش دهید یا به دنبال علائم سرطان ریشه دندان در دندان باشید، به دندانپزشک مراجعه کنید. پس از مراجعه به مطب دندانپزشک خواهید دید که قضیه از چه قرار است. با مراجعه به دندان‌پزشکتان، مراحلی را طی می‌کنید که در ادامه آنها را بیشتر و بهتر توضیح می‌دهیم.
زمانی که طبق قرار قبلی به مطب می‌رسید، دستیار دندانپزشکی به شما کمک می‌کند تا برای درمان آماده شوید. او یک پیش‌بند دور گردنتان می‌بندد تا در طول فرایند درمان لباس‌هایتان کثیف نشوند. در این شرایط، بهتر است به‌جای فکرکردن به سرطان ریشه دندان، به مراحل پیش رویتان فکر کنید. این مراحل به‌این‌ترتیب هستند:
بی‌حس کردن بخش مربوطه در دهانتان: در این مرحله، مثل سایر روش‌های درمانی، ابتدا به لثه دندانتان بی‌حسی تزریق می‌شود. این تزریق اصلاً درد ندارد، بلکه فقط کمی حس سوزش یا نیشگون ریزی خواهید داشت.
باز کردن پالپ دندانتان: پزشک متخصص ابتدا مطمئن می‌شود که شما هیچ دردی احساس نمی‌کنید. سپس، با کمک ابزارهایش، در بالای دندانتان سوراخ ریزی درست می‌کند. از طریق این سوراخ، ریشه دندانتان کاملاً تمیز و عاری از هرگونه عفونتی می‌شود.
استفاده از ضدعفونی‌کننده: در این مرحله دندانتان کاملاً تمیز شده است. پس باید آن را ضدعفونی کرد. دندانپزشک برای این کار از نوعی آنتی‌بیوتیک استفاده می‌کند. سپس، دندانتان با استفاده از خمیری به نام سیلر و موادی که حالت لاستیکی دارند یا همان گوتاپرکا بسته می‌شود.
پر کردن دندانتان به‌صورت موقتی: در نهایت، دندان‌پزشکتان از ماده‌ای نرم و موقتی استفاده می‌کند تا سوراخی که در ابتدا ایجاد کرده را کاملاً بپوشاند.
برخی افراد تصور می‌کنند که موادی که برای پر کردن دندان‌ها به کار می‌روند، سبب کنسر ریشه در دندان می‌شوند یا در واقع، زمینه را برای ابتلا به سرطان آماده می‌کنند. این قضیه صحت ندارد. تاکنون هیچ یافته علمی این فرضیه را اثبات نکرده است.
بعد از کانال ریشه‌چه اتفاقی میفتد؟
همان‌طور که توضیح دادیم، برای عصب‌کشی دندان‌هایتان از بی‌حسی استفاده می‌شود. با این روش درد بسیار کمتری خواهید داشت اما زمانی که اثر بی‌حسی دندانتان از بین برود، احتمالاً کمی درد داشته باشید. معمولاً دندان‌پزشکان برای کمترشدن دردتان در این شرایط داروهای مسکن مانند استامینوفن یا ایبوپروفن تجویز می‌کنند. پس از مصرف این داروها، به‌محض شدیدتر شدن دردتان از دندانپزشک کمک بگیرید.
فردای روز عصب‌کشی، می‌توانید زندگی عادی را از سر بگیرید. البته، فراموش نکنید که دندانتان به‌صورت موقتی پر شده است. بنابراین، از جویدن غذا با آن خودداری کنید. پس از گذشت چند روز، از مطب دندان‌پزشکتان با شما تماس می‌گیرند. او دوباره از دندانتان عکس رادیولوژی می‌گیرد تا مطمئن شود که همه چیز روبه‌راه است. به‌علاوه، باید دندانتان به طور دائمی پُر و روکش شود.
در این مرحله هم نیازی نیست که نگران کنسر ریشه در دندان باشید. هیچ اتفاقی نخواهد افتاد. علم دندانپزشکی به‌اندازه‌ای پیشرفت کرده که درمان ریشه دندان‌هایتان فرایندی قابل‌پیش‌بینی و موفق باشد. اقداماتی مانند تصویربرداری‌های دیجیتال، ابزارهای چرخشی برای تصویربرداری، ضدعفونی‌کننده‌های بسیار قوی و مؤثر و مواد پُرکننده دندان مطمئن، همگی به شما اطمینان می‌دهند که از علائم کنسر ریشه در دندان خبری نخواهد بود.
بیشتر افرادی که ریشه دندان‌هایشان را از این طریق درمان می‌کنند، تا پایان عمر دندان‌های سالمی دارند. آنها قادر خواهند بود مثل بقیه مردم غذا بخورند، صحبت کنند، نوشیدنی‌های گوارا بنوشند و در یک‌کلام، عادی زندگی کنند.
البته، درمان‌شدن ریشه دندان‌هایتان به این معنا نیست که این دندان‌ها مثل قبل به مراقبت نیاز ندارند. باید از این دندان‌ها هم مانند بقیه دندان‌ها و حتی بیشتر از آنها مراقبت کنید. در هر شبانه‌روز ۲ مرتبه مسواک‌زدن و ۱ مرتبه نخ دندان کشیدن حق مسلم هر دندان شماست. این موضوع را نباید هیچ‌وقت و در هیچ شرایطی نادیده بگیرید.
احتمالاً شما هم تابه‌حال نام سرطان ریشه دندان یا اینکه درمان کانال ریشه دندانتان به سرطان ختم می‌شود را شنیده‌اید. بسیاری از افراد به دلیل شنیدن همین اخبار و اطلاعات جعلی از رفتن به دندانپزشکی امتناع می‌کنند. حتی بعضی‌ها حاضرند درد دندان‌هایشان را تحمل کنند یا دندان‌هایشان در عفونت باقی بماند اما سراغ دندانپزشک نروند. علت اصلی این کار را هم این می‌دانند که درباره علائم کنسر ریشه در دندان اطلاعات خوبی دارند.
این افسانه دروغین سبب شده تا بسیاری از مردم از درمان عصب دندان‌هایشان فراری باشند.
بااین‌حال، کنسر ریشه در دندان یا اینکه ابتلا به سرطان با کانال ریشه دندان‌هایتان ارتباط دارد، واقعیت ندارد. آنچه دندانپزشکی به نام پرایس ادعا کرده، نادرست و حتی غیرقابل‌اعتناست، چون:
اولاً شرایط آزمایش‌های پرایس آن‌طور که بایدوشاید کنترل نشده بود.
ثانیاً آنچه این دندانپزشک مشهور انجام داده، در محیط غیر آزمایشگاهی بوده یا حداقل آن آزمایشگاه را نمی‌توان محیط استریلی دانست. در واقع، هیچ‌یک از دانشمندان محیط آزمایشگاهی‌اش را از نظر استریل بودن تأیید نکرده‌اند.
ثالثاً، اگر ادعای او مبنی بر کنسر ریشه در دندان صحت داشت، باید حداقل یکی از سایر دانشمندانی که در این زمینه تحقیق می‌کردند هم به نتیجه او می‌رسید.
گاهی برخی از منتقدان مشهور علم دندانپزشکی ادعا می‌کنند که ممکن است حق با پرایس بوده باشد و جامعه مدرن دندانپزشکی بیهوده نظریه او را رد کرده باشند. بااین‌حال، هیچ یک از مطالعات علمی و کنترل‌شده پس از این دندانپزشک، سرطان در ریشه‌های دندان و ارتباط درمان ریشه با بیماری سرطان را تأیید نکرد.
صرف‌نظر از این ادعاهای علمی، گروهی از دندان‌پزشکان و بیماران که تعدادشان هم کم نیست، حرف‌ها و نظریات پرایس را باور دارند. آنها معتقدند که سرطان در ریشه‌های دندان وجود دارد و درمان ریشه در نهایت به یکی از انواع سرطان می‌انجامد.
به‌عنوان‌مثال، دندانپزشکی به نام جوزف مرکولا که نظریات پرایس را دنبال می‌کند، می‌گوید که حدود ۹۷ درصد از بیمارانی که به سرطان مبتلا شده‌اند، در زندگی خود حداقل یک‌مرتبه دندان‌هایشان از طریق کانال ریشه درمان شده است. هنوز مدرکی برای تأیید نظریات پرایس و هوادارانش پیدا نشده اما همین اطلاعات ناقص و گمراه‌کننده سبب شده تا بسیاری از مردم دچار سردرگمی و اضطراب شوند.
درباره کانال ریشه دندان، نظریه پرایس و دلایل رد نظریه پرایس توضیح دادیم. بااین‌حال، احتمال دارد که هنوز هم به علائم سرطان در ریشه‌های دندان و آنچه پرایس مطرح کرده، فکر کنید. نمی‌توان این واقعیت را منکر شد که شنیدن نظریات مختلف حتی اگر نادرست باشند هم ممکن است انسان را دچار شک‌وتردید کند.
به‌هرحال آنچه در رسانه‌ها و شبکه‌های مجازی می‌خوانیم و می‌بینیم، گاهی آن‌قدر واقعی به نظر می‌رسند که کمتر کسی به نادرستی آنها شک می‌کند. در چنین شرایطی، هرچه درباره سرطان دهان و آنچه به این بخش از بدن مربوط می‌شود، اطلاعات بیشتری داشته باشید، کمتر هوادار نظریات نادرست می‌شوید.
در نتیجه، برای اینکه خیالتان از بابت حقیقت‌نداشتن سرطان در ریشه‌های دندان راحت شود، به سرطان دهان و بخش‌هایی از دهان که درگیر این بیماری می‌شوند هم نگاهی میندازیم. احتمالاً برخی از افراد با شنیدن نام سرطان دهان، تصور می‌کنند که این نام ساختگی و چیزی شبیه به سرطان در ریشه‌های دندان است. در خطاب به این افراد باید گفت که این بیماری برخلاف بیماری‌هایی که ریشه در واقعیت ندارند، حقیقت دارد و بسیاری از تحقیقات علمی و کارشناسی وجود این بیماری را اثبات کرده‌اند.
زمانی که دهانتان دچار سرطان می‌شوید، ممکن است هر بخش از آن مانند لثه‌ها، زبان، داخل گونه‌هایتان یا حتی لب‌ها درگیر شوند. هیچ‌کس در برابر این نوع سرطان رویین‌تن نیست اما کسانی که ۶۶ تا ۷۰ سال سن دارند، بیش از سایرین در معرض خطر ابتلا به این بیماری هستند. جدی بودن این نوع سرطان به بزرگی آن، اندازه‌ای که گسترش‌یافته و سلامت عمومی‌تان بستگی دارد.
معمولاً این سرطان در ریشه‌های دندان را درگیر نمی‌کند. این بیماری از سلول‌هایی که به سلول‌های سنگ‌فرشی دهانتان معروف‌اند، شروع می‌شود. وقتی دی‌ان‌ای این سلول‌ها که شبیه به فلس ماهی‌ها هستند، تغییر کند، شما به بیماری دچار می‌شوید. در چنین حالتی، کم‌کم سلول‌های تغییریافته رشد می‌کنند و زیاد می‌شوند.
باگذشت زمان، این سلول‌ها که حالا سرطانی نامیده می‌شوند، به بخش‌های دیگر دهان و حتی سر یا گردن شما می‌روند و در آنجا گسترش می‌یابند. در نتیجه، شما به‌جای اینکه درگیر بیماری دروغینی به نام سرطان در ریشه‌های دندان شوید، سرطان دهان می‌گیرید.
از کجا بفهمیم دهانمان درگیر سرطان شده است؟
بهتر است به‌جای اینکه اینترنت را در پی علائم سرطان در ریشه‌های دندان جست‌وجو کنید، نشانه‌های یک بیماری واقعی یعنی سرطان دهان را بدانید. با ابتلا به این بیماری سرطانی، این نشانه‌ها را مشاهده خواهید کرد:
توده‌ها، برجستگی‌ها، لکه‌های زبر یا بخش‌های ساییده شده روی لب‌ها، لثه‌ها، گونه‌ها یا سایر بخش‌های دهانتان ورم می‌کنند یا ضخیم می‌شوند.
در دهانتان لکه‌های مخملی سفید، قرمز یا سفید و قرمزی می‌بینید.
دهانتان بدون هیچ دلیلی خونریزی می‌کند.
هر بخش از صورت، دهان یا حتی گردنتان بدون دلیل بی‌حس می‌شود.
مدام روی صورت و گردن یا داخل دهانتان زخم‌هایی ایجاد می‌شود که خیلی زود خونریزی می‌کنند و در عرض ۱۵ روز هم خوب نمی‌شوند.
مدام حس می‌کنید که چیزی پشت گلویتان گیرکرده یا این بخش از بدنتان درد می‌کند.
غذاخوردن، صحبت‌کردن یا حرکت‌دادن فک یا زبانتان به یکی از سخت‌ترین کارهای دنیا تبدیل می‌شود.
دندان‌ها یا پروتزهای دندانی‌تان درست روی‌هم قرار نمی‌گیرند.
وزنتان به طرز چشمگیری کاهش‌یافته است.
با مشاهده چنین علائمی در دهان خود، باید فوراً از دندان‌پزشکتان وقت بگیرید چون احتمال سرطان دهان وجود دارد.
سخن پایانی
آیا سرطان ریشه دندان واقعیت دارد؟ پرایس و هواداران او معتقدند که درمان کانال ریشه در بیشتر مواقع به انواع سرطان می‌انجامد اما این موضوع حقیقت ندارد. دانشمندان بسیاری نظریه او را رد کرده‌اند و معتقدند که آزمایش‌های او اعتبار لازم را ندارند. البته، برای درمان کانال ریشه باید سراغ پزشکان حرفه‌ای و باتجربه بروید تا خیالتان ازهرجهت آسوده باشد.
بنابراین، اگر دندان‌هایتان به عصب‌کشی یا همان درمان کانال ریشه نیاز دارند، بهتر است از یکی از دندان‌پزشکان متخصص ریشه دندان در کلینیک ما نوبت بگیرید. این پزشکان حاذق و باتجربه با استفاده از امکاناتی مطابق با آخرین استانداردهای روز دنیا به شما کمک می‌کنند تا دهان و دندان‌هایی سالم داشته باشید و خیالتان را از بابت نادرستی برخی تفکرات راحت می‌کنند.
در این کلینیک پیشرفته، تمام مراحل درمانی در محیط‌های کاملاً استریل و عاری از بیماری انجام می‌شود. دندان‌پزشکان کلینیک ما می‌توانند با صبر و حوصله همیشگی به تمام سؤالات شما درباره انواع سرطان دهان و علائم سرطان ریشه دندان، ارتباط یا عدم ارتباط درمان کانال ریشه با بیماری‌های مختلف از جمله سرطان پاسخ دهند.