خطر "دندانپزشکی در بارداری": واقعیت یا ترس؟ بی‌خطر یا ممنوع؟
آیا مراجعه به "دندانپزشکی در بارداری" ضروری است؟ دردی که می‌تواند رؤیای مادر شدن را نابود کند! بارداری باید زیباترین دوران زندگی شما باشد، اما یک‌دندان پوسیده می‌تواند این شادی را به کابوس تبدیل کند! از ترس اشعه مضر تا نگرانی از تأثیر داروها بر جنین... اما نترسید! امروزه دندانپزشکی مدرن با بی‌حسی‌های ایمن FDA و دستگاه‌های کم اشعه، درمان را برای مادران باردار کاملاً بی‌خطر کرده است.
این مقاله چگونگی رفتن به دندانپزشکی در بارداری بدون استرس را به شما نشان میدهد. اگر نمی‌خواهید سلامت فرزندتان به خطر بیفتد، همین حالا ادامه مطلب را بخوانید! در حوزه دندانپزشکی در بارداری جهت بررسی دقیق‌تر مسائل مربوط به بارداری، دوران بارداری را به سه بازه زمانی سه‌ماهه اول، دوم و سوم تقسیم می‌کنیم در هریک از سه دوره بنا بر شرایط رشد جنین درمان‌های دندانپزشکی در بارداری باید با ملاحظات خاصی صورت گیرد.
آنچه در این مقاله می خوانید:
دندانپزشکی در بارداری در سه‌ماهه اول
یکی از سؤالات عمومی خانم‌های باردار این است که آیا ما می‌توانیم به دندانپزشکی مراجعه کنیم یا خیر؟ در این مقاله تلاش شده است که تمامی ابهامات شما را مرتفع سازیم.
تمام کارهای دندانپزشکی در بارداری در سه ماه دوم بارداری با تأیید متخصص زنان و زایمان انجامشان امکان‌پذیر است. فقط پیشنهاد می‌شود در این دوران رادیوگرافی دندانی با رعایت امنیت و بستن پیش‌بند سربی و با حداقل دوز صورت گیرد. همچنین از انجام کارهای با استرس زیاد باید اجتناب و دوری شود.
دندانپزشکی در ماه اول بارداری و در سه‌ماهه اول توصیه می‌شود که تا جایی که امکان دارد از هرگونه درمان و مصرف دارو جلوگیری شود؛ به دلیل اینکه ارگان‌های اصلی جنین در این دوران در حال شکل‌گیری می‌باشد. همچنین توجه شود تا هفته 13 بارداری از برخورد هرگونه اشعه رادیولوژی (X-Ray) به بدن، فرد باید خودداری شود.
دندانپزشکی در بارداری در موارد ممکن بهتر است از سه‌ماهة اول به سه‌ماهة دوم بارداری منتقل شود، در نتیجه اگر فرد دندان‌درد خفیف غیر ممتد شبانه دارد یا دارای حساسیت به گرما و سرما و فشار و ضربه است، با دندان مدارای کافی صورت گیرد تا درمان حتی‌الامکان دیرتر انجام شود.
منظور از مداراکردن، دوری استفاده از مایعات بسیار سرد یا داغ و واردنکردن فشار زیاد و جویدن خوراکی‌های سفت با دندان و استفاده صحیح و درست از نخ دندان است که از پیشرفت پوسیدگی و ایجاد تحریک در عصب دندان و بروز وضعیت اورژانسی غیرقابل‌تحمل بتوان خودداری کرد.
استفاده از دهان‌شویة کلرهگزیدین که یک ماده ضدمیکروبی بسیار قوی می‌باشد و باکتری‌های دهانی و پلاک‌های دندانی را کاهش میدهد نیز پیشنهاد می‌شود. این دهان‌شویه به دلیل اینکه توسط دهان جذب نمی‌شود و خوراکی نیز نمی‌باشد و همچنین صرفاً دهان را شست‌وشو میدهد خطری برای مادران باردار و جنین ندارد.
دندانپزشکی در بارداری در سه‌ماهه دوم
سه‌ماهه دوم مناسب‌ترین زمان برای انجام درمان‌های دندانپزشکی می‌باشد، به دلیل اینکه هم جنین به حد کفایت رشد کرده است و هم مادر فشار زیادی به دلیل جابه‌جایی متحمل نمی‌شود. در سه‌ماهه دوم درمان‌های ضروری دندانپزشکی در بارداری مانند ترمیم و کشیدن دندان می‌تواند صورت پذیرد.
در این دوره نیز مانند دوره اول باید از اشعه رادیولوژی حتی‌الامکان دوری شود. باوجوداینکه در این دوره تمامی درمان‌ها را می‌توان انجام داد اما بهتر است درمان‌های زیبایی را به بعد از زایمان به تعویق انداخت.
دندانپزشکی در بارداری در سه‌ماهه سوم
در سه‌ماهه سوم تقریباً جنین به طور کامل رشد کرده است و رفت‌وآمد برای مادر دشوار و سخت می‌شود. در این ایام درازکشیدن به مدت زیاد و طولانی در یونیت دندانپزشکی نیز می‌تواند برای جنین مضر باشد و برای مادر درد ایجاد کند.
در دوره سوم بارداری بهتر است و پیشنهاد می‌شود که درمان‌ها به بعد از زایمان موکول شوند و مراقبتهای دندانی و دهانی برای جلوگیری از رخ‌دادن بیماری باید صورت گیرد، استفاده از نخ دندان و مسواک حداقل روزی دو بار و استفاده از دهان‌شویه از اهمیت بسیار بالایی نسبت به سایر افراد برخوردار است به دلیل اینکه از هرگونه بیماری دهانی باید جلوگیری شود.
استفاده از استامینوفن بدون کدئین در این دوره مانعی ندارد اما بهتر است از بروفن (ایپوپروفن و ژلوفن) دوری شود. ضد دردهای حاوی آسپرین نیز استفاده‌شان ممنوع است.
این دوره نیز مانند دوره اول بارداری بهتر است از درمان‌های اصلی دندانپزشکی در بارداری دوری شود و به‌جای آن از درمان‌هایی مانند درمان پالپوتومی استفاده شود. راحتی مادر در این دوره بسیار اهمیت دارد در نتیجه همواره مادر باید در راحت‌ترین حالت ممکن باشد و دندانپزشکی نیز مستثنی نمی‌باشد.
بهترین حالت برای جلوگیری از مشکلات دندانی در بیماران باردار در دندانپزشکی در بارداری چیست؟
بهترین حالت این است که مراجعه به دندانپزشک و رفع مشکلات دندانی قبل از بارداری انجام شود.
مشکلات و معضلات دندان و دهان در دوران بارداری
بارداری تغییراتی را در بدن ایجاد می‌کند که دندان‌ها و لثه‌ها را نیز درگیر می‌کند. در زمان بارداری خون در بدن جریانش افزایش پیدا می‌کند، در دهان اسید بیشتری تولید می‌شود و میزان هورمون‌ها یعنی مواد شیمیایی تولید شده توسط بدن بالا می‌رود. این تغییر و تحولات به این معنا است که احتمال بروز مشکلات دندانی از جمله دندان‌درد در بارداری بیشتر است.
از جملة این مشکلات:
ژنژیویت
ژنژیویت به قرمز، ملتهب، متورم و زخم شدن لثه‌ها گفته می‌شود؛ همچنین لثه‌ها در هنگام مسواک‌زدن خونریزی دارد. در زمان بارداری، میزان هورمون پروژسترون افزایش پیدا می‌کند که این عامل می‌تواند باعث بیماری لثه شود. اگر که بیماری لثه درمان نشود، مشکل جدی دیگری به نام پیوره برای لثه‌ها به وجود می‌آید.
پیوره
یکی از بیماری‌های جدی لثه پیوره است. در صورت ابتلا به این بیماری لثه‌ها و استخوان‌های نگهدارنده دندان عفونت می‌کند و متورم می‌شود؛ که نتیجة این اتفاق لق شدن دندان است که ممکن است به ازدست‌دادن دندان نیز بینجامد.
تومورهای بارداری
این تومورها سرطانی نیستند. این توده‌ها روی لثه‌های متورم و معمولاً بین دندان‌ها ایجاد می‌شود و به دنبال خودش خونریزی لثه را دارد. تومور گاهی اوقات در اثر جمع‌شدن بیش از حد پلاک، باکتری‌های چسبناک روی دندان، ایجاد می‌شود. معمولاً تومورهای بارداری خودبه‌خود از بین می‌رود. البته گاهی اوقات هم تومور را پس از زایمان باید جراحی کرد.
پوسیدگی دندان
وقتی که اسید موجود در دهان، مینای دندان را از بین می‌برد، پوسیدگی دندان نیز شروع می‌شود. به دلیل اینکه میزان اسید دهان در زمان بارداری افزایش پیدا می‌کند، احتمال پوسیدگی دندان‌ها در این مدت بیشتر است. اگر مرتب استفراغ می‌کنید و یا ویار صبحگاهی دارید، اسید موجود در دهان باز هم بیشتر خواهد شد.
علائم مشکلات دندان در زمان بارداری
- علائم مشکلات دهان و دندان و نشانه‌ها در زمان بارداری به شرح زیر است:
- بوی بددهان
- خونریزی لثه‌ها هنگام مسواک‌زدن و یا حساس‌بودن لثه‌ها به لمس
- لق شدن دندان‌ها
- آفت دهان، وجود برجستگی یا زائده‌هایی داخل دهان
- تغییر رنگ لثه‌ها به قرمز یا ارغوانی متمایل به قرمز
- متورم، درخشان یا زخم شدن لثه‌ها
- دندان‌درد یا دردهای دیگر
در صورت بروز و ظهور هر یک از نشانه‌ها یا علائم فوق فرد باید با دندانپزشک تماس بگیرد.
تشخیص
ممکن است خود فرد متوجه وجود مشکل در دندان‌ها و یا لثه‌هایش بشود و یا دندانپزشک مشکل را در چکاپ‌های دوره‌ای تشخیص دهد. ویزیت‌های دندانپزشکی موقع بارداری اهمیت بسیار زیادی دارد و دندانپزشک مشکل را در مراحل اولیه و نخستین می‌تواند تشخیص دهد و درمان کند.
جرم‌گیری منظم نیز از پوسیدگی دندان‌ها جلوگیری می‌کند. دندانپزشک زمان مناسب درمان را تعیین می‌کند و توصیه می‌نماید که درمان، حین بارداری یا پس از زایمان انجام شود.
اگر مشکلی وجود داشته باشد، دندانپزشک از دندان‌ها عکس می‌گیرد. تشعشع و اشعة رادیولوژی دندان بسیار کم است، بااین‌وجود چنانچه اگر برای عکس‌برداری دندان مراجعه کردید، بارداری خود را حتماً اطلاع دهید و با پیش‌بند و شیلد سربی دور گردن و شکم را بپوشانید تا خود و فرزندتان را خطری تهدید نکند.
شایع‌ترین و بیشترین علایم و مشکلات دهانی در زمان بارداری چیست؟
از شایع‌ترین علایم، ژنژیویت بارداری است که به شکل لثه‌های قرمز و خون‌چکان در زنان باردار مشاهده و دیده می‌شود که مرتبط با تغییرات هورمونی مادر بوده و همچنین با بهداشت ضعیف دهان مرتبط است. برای جلوگیری از این مشکل و عارضه رعایت بهداشت صحیح و مسواک‌زدن، استفاده‌کردن از نخ دندان و دهان‌شویه به زنان باردار پیشنهاد می‌شود.
درمان‌های دندانپزشکی در بارداری
عصب‌کشی در بارداری
تنها راه جلوگیری از کشیدن و حفظ‌کردن دندانی است که به‌شدت عفونت و آبسه کرده عصب‌کشی است. اما سؤال اینجا است که عصب‌کشی در بارداری آیا خطری ندارد؟
تعداد زیادی از بانوان باردار نگران عوارض عصب‌کشی برای جنین هستند. دندانپزشکان پیشنهاد می‌کنند که بهتر است نوزاد درحال‌رشد در معرض هیچ‌گونه خطری قرار نگیرد، حتی اگر این خطر بسیار ناچیز باشد. ایمن‌ترین و بهترین کار این است که تمام درمان‌های غیرضروری دندانپزشکی موقع بارداری تا زمان زایمان به تعویق و عقب انداخته شود.
درهرصورت عصب‌کشی در زمان بارداری درمانی کاملاً ایمن است که هیچ‌گونه عوارض جانبی برای جنین ندارد. هزینة عصب‌کشی دندان نیز باتوجه‌به وضعیت دندان آسیب‌دیده و شدت مشکل ایجاد شده متفاوت می‌باشد. بانوان باردار حاملگی خود را باید به دندانپزشک اطلاع دهند تا متخصص زمان مناسب و روش درمان را تعیین کند.
کشیدن دندان در بارداری
بدن مادران باردار تغییرات هورمونی متعدد و زیادی را تجربه می‌کند که یکی از پیامدهای آن انواع مختلف درد است. در نتیجه عجیب و تعجب‌برانگیز نیست که تغییرات هورمونی باعث حساسیت، ورم کردن یا خونریزی لثه‌های اطراف دندان بشود و به درد دندان دامن بزند.
دندانپزشک در هنگام کشیدن دندان در دندانپزشکی در بارداری احتیاط و مراقبت می‌کند که میزان داروی بی‌حسی در کمترین حد ممکن و درعین‌حال به‌اندازه‌ای باشد که بیمار کاملاً آرام باشد و دردی را حس نکند.
لیدوکائین پرکاربردترین ماده‌ای است که به‌عنوان داروی بی‌حسی موضعی در زمان بارداری برای کشیدن دندان به کار برده می‌شود. بی‌حسی موضعی برای کشیدن دندان در دوران بارداری در بیشتر موارد کفایت می‌کند. البته کشیدن دندان در دوران بارداری توصیه و پیشنهاد نمی‌شود و بهتر است فرد این عمل را به پس از زایمان موکول کند.
اما اگر درد غیرقابل‌تحمل شود و دندانپزشک حس کند که کشیدن دندان ضروری و حتمی است، کشیدن دندان با رعایت احتیاط‌های لازم مشکلی را ایجاد نخواهد کرد.
ارتودنسی در دوران بارداری
ارتودنسی درمانی زمان‌بر و طولانی است و هیچ فردی صرفاً و تنها به دلیل مرتب‌کردن دندان‌ها نباید وقفه‌ای طولانی‌مدت را در زندگی خود ایجاد کند. این نکته درباره بانوان باردار نیز وجود دارد و صدق می‌کند، اگرچه بارداری چالش‌ها و نیازهای خاصی را در تمامی جوانب سلامت دندان و دهان ایجاد می‌کند که مرتب بودن دندان‌ها و ارتودنسی نیز یکی از آنها است.
بیشتر خانم‌هایی که تحت درمان ارتودنسی در دندانپزشکی در بارداری قرار می‌گیرند، با هیچ محدودیت و مشکلی روبرو نمی‌شوند. به دلیل اینکه عادت‌کردن به ارتودنسی نامرئی و وسایل دیگر ارتودنسی مدت زمانی را می‌خواهد که بهتر است قبل از آبستنی درمان شروع شود تا فرصت لازم را برای سازگارشدن با این وسایل دهان داشته باشد.
به‌علاوه اینکه به‌این‌ترتیب عوارض و خطرات مربوط به رادیولوژی دندان وجود ندارد و مادر در دوران حساس بارداری متحمل ناراحتی نمی‌شود.
سیم‌کشی دندان‌ها، تنظیم سیم‌ها و همچنین براکت‌ها هیچ خطری در دوران حاملگی برای فرد ندارد، به‌ویژه اگر درمان از قبل از آبستنی شروع شده باشد. اگر عکس‌برداری دندان‌ها از قبل انجام شده باشد و مادر با عوارض مختلف بارداری دست‌وپنجه نرم نکند، متخصص ارتودنسی و خانم باردار طرح درمانی مناسبی را با همکاری یکدیگر می‌توانند تهیه کنند.
دوران بارداری آیا باعث پوسیدگی دندان‌های مادر می‌شود؟
این یک فرضیه و موضوع اشتباه می‌باشد که گمان کنیم کلسیم دندان و استخوان بچه از دندان‌های مادر تأمین می‌شود. بلکه از رژیم غذایی مادر این کلسیم تأمین می‌شود و اگر مادر بهداشت و تغذیه خوب و مناسب داشته باشد مشکل دندانی و استخوانی برایش ایجاد نمی‌شود. مشاوره و صحبت با متخصص زنان و زایمان برای دریافت مکمل‌های کلسیم توصیه می‌شود تا از پوسیدگی دندان‌ها در دوران بارداری جلوگیری شود.
آیا استفاده از فلوراید در دوران بارداری برای بچه موثر است؟
مصرف و استفاده از فلوراید در روند روبه‌بهبود تشکیل مینای دندان بچه تأثیری چندانی ندارد.
انجام دیگر کارهای دندانپزشکی در زمان بارداری به چه صورت است؟
کارهای دندانپزشکی واجب و ضروری مانند پر کردن پوسیدگی دندان و یا روکش کردن آن در زمان بارداری حتماً باید انجام شوند تا به این صورت احتمال عفونت دهان کم شود.
کم‌خطرترین موقع برای انجام کارهای مربوط به دندانپزشکی موقع بارداری، سه‌ماهه دوم بارداری است.
برای زن حامله در سه‌ماهة سوم بارداری سخت و دشوار است که مدت طولانی بر روی صندلی دندانپزشکی دراز بکشد تا دندانپزشک روی دندانش کار انجام دهد.
امن‌ترین و مطمئن‌ترین راه این است که کارهای غیرضروری مربوط به دندان را در زمان بارداری انجام نداد و بعد از تولد نوزاد پیش دندانپزشک رفت.
کارهای غیرضروری دندانپزشکی موقع بارداری خود را بهتر است در سه‌ماهه دوم بارداری و یا بعد از زایمان انجام دهید. اما بعضی‌اوقات فرد مجبور است کارهای اورژانسی و فوری دندانپزشکی مثل کشیدن و یا عصب‌کشی را در زمان بارداری انجام دهد.
کارهای دندانپزشکی که مربوط به زیبایی دندان‌ها مانند سفیدکردن دندان‌ها هستند را باید بعد از زایمان انجام داد.
اگر درمان مشکل دندانتان ضروری نیست، بهتر است بعد از تمام‌شدن بارداری و به‌دنیاآمدن نوزاد آن را انجام دهید تا جنین در معرض آسیب و خطری قرار نگیرد، حتی اگر آن خطر کوچک باشد.
دندانپزشک داروهایی که استفاده می‌کند، خطری ندارند؟
مطالعات ضدونقیضی دررابطه‌با اثرات مضر داروهای دندانپزشکی بر روی جنین وجود دارد. بیشترین دارویی که در دندانپزشکی موقع بارداری استفاده می‌شود، لیدوکائین است. بعد از استفاده و مصرف لیدوکائین روی دندان خانم باردار، این دارو از جفت عبور می‌کند.
میزان ماده بی‌حس‌کننده دندان باید تاحدامکان کم باشد، ولی فرد باید دردی هم احساس نکند. اگر در زمان کارکردن دندانپزشک، دندانتان درد گرفت، باید میزان داروی بی‌حسی را دندانپزشک بیشتر کند.
قبل و یا بعد از کار دندانپزشکی موقع بارداری، پزشک داروی آنتی‌بیوتیک برای جلوگیری و یا درمان عفونت، برای بیمار تجویز می کند. استفاده و مصرف آنتی‌بیوتیک‌هایی مانند پنی‌سیلین، آموکسی‌سیلین و اریترومایسین برای خانم باردار خطری ندارد.
عکس‌انداختن از دندان در دوران بارداری خطری دارد؟
عکس‌انداختن از دندان و یا رادیوگرافی دندان معمولاً به بعد از زایمان موکول می‌شود. برای انجام بسیاری از کارهای مربوط به دندان باید از آن عکس گرفت، خصوصاً برای اعمال اورژانسی دندان حتماً باید این کار انجام شود. اندام‌های جنین طی سه‌ماهة اول بارداری تشکیل می‌شوند.
در نتیجه تاحدامکان جنین را طی این مدت باید از هر خطری دورنگه داشت. در سه‌ماهه سوم بارداری هم اگر کار دندانپزشکی ضروری ندارید، آن را بعد از زایمان انجام دهید. این کار و موضوع از خطرزایمان زودرس و درازکشیدن مادر به پشت‌روی صندلی برای مدت‌زمان طولانی جلوگیری می کند.
پیشنهاداتی برای کارهای دندانپزشکی در بارداری
انجمن دندانپزشکی آمریکا توصیه می‌کند که یک برنامه غذایی متعادل زنان باردار باید داشته باشند، دندان‌های خود را دو بار در روز مسواک بزنند و بعد از غذا نخ دندان بکشند تا از این طریق از بروز مشکلات دندانی جلوگیری کنند.
در طی دوران بارداری برای معاینات سالیانه دندان‌ها و تمیزکردن دندان‌ها برای جلوگیری از مشکلات دندانی، نزد دندانپزشک بروند. به دندانپزشک خود حتماً فرد بگوید که باردار است. کارهای غیرضروری دندانپزشکی خود که از اهمیت بالایی برخوردار نیستند را در سه‌ماهه دوم بارداری و یا بعد از زایمان انجام دهید.
کارها و اعمال زیبایی دندان را بعد از زایمان انجام دهید. در هنگام نشستن بر روی صندلی دندانپزشکی، برای حفظ جریان خون سالم، پاهای خود را روی‌هم نیندازید.
همچنین برای راحتی بیشتر خودتان و جنینتان، لازم است که یک بالش کوچک همراه خودتان داشته باشید. نکته و موضوع بسیار مهم آن است که مادران باردار باید از درازکشیدن طولانی‌مدت روی صندلی دندانپزشکی اجتناب و دوری کنند تا دچار عوارض ناشی از کاهش فشارخون نشوند.
خونریزی از لثه‌ها به دلیل التهاب لثه‌ها و افزایش ترشح هورمون استروژن در طی دوران بارداری وجود دارد که معمولاً از ماه دوم بارداری شروع می‌شود.
حفظ بهداشت مناسب دهان و جرم‌گیری طی بارداری ضروری و واجب است و بنا بر تأکید دندانپزشکان، درصورتی‌که جرم‌ها به ایجاد ضایعه‌های خونریزی دهنده منجر شوند و یا جویدن را با مشکل روبه‌رو سازند، از طریق جراحی یا لیزر باید برداشته شوند.
بهترین زمان رسیدگی به مشکلات دندانی؛ سه‌ماهه دوم بارداری
بی‌خطرترین دوره برای انجام هر نوع اقدام درمانی در حوزه پزشکی و دندانپزشکی سه‌ماهه دوم بارداری است؛ البته که در هر شرایطی کارهای اساسی دندانپزشکی یا اعمال جراحی مهم را بهتر است تا بعد از زایمان به تأخیر انداخت.
اوایل سه‌ماهة سوم هم زمان خوبی برای درمان‌های معمول دندانپزشکی موقع بارداری است، اما بعد از اواسط سه‌ماهه سوم هیچ‌گونه عمل دندانپزشکی انتخابی برای باردار نباید صورت بگیرد. دررابطه‌با سه‌ماهه اول بارداری نیز به دلیل آسیب‌پذیربودن جنین در این دوره، هیچ‌گونه عمل دندانپزشکی انتخابی نباید صورت گیرد.
ترس از انجام رادیوگرافی‌های دندانی در دوران بارداری
انجام رادیوگرافی دندانی در دوران بارداری از موردهایی است که همچنان موردبحث است. بدون شک از کاربرد و استفاده اشعه طی بارداری به‌ویژه در سه‌ماهه اول باید اجتناب کرد، به دلیل اینکه جنین درحال‌رشد به طور خاصی مستعد آسیب‌های ناشی از پرتونگاری است.
درصورتی‌که انجام درمان‌های دندانپزشکی ضرورت پیدا کند، معمولاً هم برای تشخیص صحیح و درمان مناسب به رادیوگرافی نیاز خواهد بود. در چنین شرایط و موقعیتی استفاده از روپوش‌های سربی ضروری است.
بااین‌وجود تأکید می‌شود که باوجود ناچیز بودن خطرات رادیوگرافی‌های دندانپزشکی، دندانپزشک در دوران بارداری بی‌پروا نباید اقدام به تجویز آن کند؛ یعنی رادیوگرافی باید به طور انتخابی و فقط در هنگام ضرورت و به‌منظور رسیدن به اهداف تشخیص و درمان مناسب انجام شود.
بهترین داروی مسکن در بارداری؛ استامینوفن
خیلی از باردارانی که برای رفع مشکلات دندانی خود اقدام می‌کنند برای استفاده از مسکن‌ها در دوره بعد از درمان دچار تردید و شک هستند و به همین دلیل هم حاضرند درد بکشند، اما مسکن نخورند. برای رفع نگرانی چنین افرادی استفاده و مصرف استامینوفن را به‌عنوان بهترین داروی مسکن انتخابی طی بارداری توصیه می‌کنند. مصرف آسپیرین‌ها خطر انقباض مجاری عروقی، خونریزی‌های پس از زایمان و تأخیر در زایمان را به دنبال خواهد داشت که این خطر در سه‌ماهه سوم افزایش نیز می‌یابد.
دررابطه‌با آنتی‌بیوتیک‌ها نیز پنی‌سیلین‌ها، اریترومایسین و سفالوسپورین‌ها برای مادر باردار و فرزندش بی‌خطر است. در صورت کنترل‌نشدن عفونت با این داروها، میزان مصرف دارو را باید افزایش داد و یا دفعات تجویز را بیشتر کرد. همچنین در دوران بارداری تتراسایکلین نباید تجویز شود.
اما بهترین توصیه به بارداران هم این است که برای درمان مشکلات دندانی نظیر رادیوگرافی‌ها، اعمال ترمیمی، روکش دندان و جراحی‌های مهم را تا بعد از بارداری به تأخیراندازند.
ضرورت‌ها و بایدهای مراقبتی و ممنوعیت‌های دندانپزشکی در بارداری
مراقبت های دندانپزشکی در بارداری؛ بارداری از جمله معدود شرایطی است که زمانی که برای یک خانم پیش می‌آید تقریباً تمامی و همة زمینه‌های زندگی او را برای مدت ۹ ماه تحت‌تأثیر قرار میدهد. یک خانم باردار خواسته یا ناخواسته از بعضی شرایط روزمره و عادی خود اجتناب می‌کند و بالعکس شرایطی را برای حفظ سلامت جنین خود مراعات می‌کند که شاید در حالت عادی و همیشگی خود به آنها بی‌توجه باشد.
توجه به این موضوع ضروری است که بارداری بیماری نیست اما با یک خانم باردار به واسطه شرایط خاص فیزیولوژیک بارداری به شکل یک بیمار باید رفتار شود.
هیچ‌کسی در مورد لزوم و بایدهای درمان‌های دندانپزشکی برای تمام اقشار و گروه‌ها در جامعه کوچک‌ترین شکی ندارد اما در مورد خانم‌های باردار موضوع کمی متفاوت است. داستان‌های ترسناکی از تأثیرگذاری منفی درمان‌های دندانپزشکی بر روی جنین در جامعه رواج دارد و شاید به واسطه همین قصه‌ها و موضوعات بسیاری از خانم‌های باردار در دوران بارداری از مراجعه به دندانپزشک در دندانپزشکی موقع بارداری هراسانند.
شاید خیلی هم نتوان به آنها خرده و ایراد گرفت؛ درمان‌های دندانپزشکی اصولاً برای افراد استرس‌زا و لوازم مورد استفاده در آن کم‌وبیش ترسناک هستند.
به داروهای بی‌حسی و سایر مواد مورد استفاده در دندانپزشکی نیز با تردید و شک نگاه می‌شود که مبادا برای جنین مضر باشند. اما از همه مهم‌تر و با اهمیت‌تر رادیوگرافی و اشعه‌ای است که همه از اثرات وحشتناک آن سخن می‌گویند. مطالبی که در بالا از آنها صحبت شد اصلی‌ترین موارد نگرانی است که خانم‌های باردار در مطب دندانپزشکی عنوان و مطرح می‌کنند اما باید گفت عمده آنها بی‌پایه‌واساس است.
برای بهتر روشن‌شدن موضوع توضیح برخی مسائل علمی ضروری به نظر می‌رسد. همان‌طور که گفته شد دوره بارداری به ۳ دورة سه‌ماهه تقسیم می‌شود که ۳ ماهة نخست از حیاتی‌ترین و مهم‌ترین آنها به‌حساب می‌آید. در این سه‌ماهه مخصوصاً ماه نخست بارداری اندام‌زایی جنین شروع می‌شود و وجود بعضی از عوامل مضر که به آنها «تراتوژن» می‌گویند ممکن است باعث بروز اختلالات جدی در جنین شود؛
اختلالاتی که به شکل انواع‌واقسام بیماری‌ها و سندرم‌های مادرزادی بروز پیدا می‌کند که حاصل آن نوزادی عقب‌مانده، معلول و یا حتی مرده است.
این عوامل تراتوژن شامل بسیاری از داروها، بعضی از بیماری‌ها مانند سرخجه و موادی نظیر سیگار، الکل و مواد مخدر هستند. در نتیجه دوری‌کردن مادر از این عوامل که حتماً توسط پزشک تعیین می‌شود ضروری و مهم است. سه‌ماهه سوم هم به‌خاطر خطرزایمان زودرس دارای اهمیت است.
در این میان بی‌خطرترین دورة بارداری سه‌ماهة دوم به‌حساب می‌آید. باید گفت درمان‌های دندانپزشکی و داروهای مورد استفاده در آن به جز چند داروی خاص تقریباً هیچ منع تجویزی در دوران بارداری ندارند و خانم‌های باردار بدون مشکل می‌توانند تحت درمان قرار گیرند.
دررابطه‌با رادیوگرافی‌های درمانی نیز ذکر چند نکته ضروری است؛ اول اینکه بر طبق محاسبات صورت‌گرفته شده، میزان اشعه لازم برای تهیه رادیوگرافی در دندانپزشکی موقع بارداری از تمام دندان‌ها بسیار کمتر از مقدار اشعه‌ای است که ممکن است به جنین آسیب وارد کند که دور بودن محل تابش اشعه از رحم هم باعث کاهش اشعه جذب شده می‌شود. اما درعین‌حال در علم رادیولوژی قانونی وجود دارد که تابش اشعه به بیمار تاحدامکان باید محدود و فقط در موارد ضروری و واجب صورت گیرد. یعنی دندانپزشک با انجام یک معاینه بالینی دقیق تعداد رادیوگرافی‌های موردنیاز را می‌تواند به حداقل ممکن کاهش دهد.
درعین‌حال نیز استفاده از پیش‌بندهای سربی که بقیة نواحی بدن را از معرض اشعه دورنگه می‌دارد نگرانی دررابطه‌با خطرات جذب اشعه را از بین می‌برد اما به‌هرحال قاعده و اساس بر این است که تاحدامکان از تهیه رادیوگرافی از خانم‌های باردار اجتناب و دوری شود که دلیل آن هم بیشتر به دلیل ایجاد یک اطمینان روانی در بیمار است.
جمع‌بندی
در دوران بارداری، مراقبت از سلامت دهان و دندان اهمیت ویژه‌ای دارد، چرا که تغییرات هورمونی و فیزیولوژیکی می‌توانند منجر به مشکلاتی مانند التهاب لثه، پوسیدگی دندان و حتی مشکلات سیستمیک شوند.
دندانپزشکی در بارداری در سه‌ماهه اول
ملاحظات: این دوره حساس‌ترین زمان برای رشد جنین است (تشکیل اندام‌ها)، بنابراین باید از درمان‌های غیرضروری اجتناب کرد.
اقدامات مجاز:
معاینه، مشاوره و جرم‌گیری ملایم.
در موارد اضطراری (مانند درد شدید یا عفونت)، درمان بااحتیاط و تحت‌نظر متخصص انجام شود.
پرهیز: از عکس‌برداری رادیولوژی، بی‌حسی‌های قوی و داروهای غیرضروری باید خودداری شود.
دندانپزشکی موقع بارداری در سه‌ماهه دوم
بهترین زمان برای درمان‌های دندانپزشکی ایمن است.
اقدامات مجاز:
ترمیم پوسیدگی‌ها.
کشیدن دندان در صورت نیاز و اضطرار.
جرم‌گیری و درمان بیماری‌های لثه.
نکته مهم: استفاده از بی‌حسی لیدوکائین بدون اپی‌نفرین یا با دوز بسیار کم مجاز است.
دندانپزشکی موقع بارداری در سه‌ماهه سوم
چالش: درازکشیدن طولانی‌مدت در صندلی دندانپزشکی ممکن است موجب افت فشار و ناراحتی شود.
اقدامات مجاز: درمان‌های اضطراری با درنظرگرفتن راحتی بیمار.
ملاحظات: توصیه می‌شود درمان‌های غیرضروری تا پس از زایمان به تعویق بیفتند.
بهترین حالت برای جلوگیری از مشکلات دندانی در بیماران باردار
مراجعه برای معاینه کامل قبل از بارداری (در صورت امکان).
مراقبتهای پیشگیرانه مانند:
رعایت بهداشت دهان (مسواک‌زدن با خمیردندان فلوراید، نخ دندان روزانه).
تغذیه سالم و کاهش مصرف قندها.
استفاده از دهان‌شویه ملایم در صورت لزوم.
ویزیت منظم دندانپزشک (حداقل یک‌بار در طول بارداری).
درمان‌های دندانپزشکی ایمن در بارداری
درمان‌های مجاز:
جرم‌گیری و درمان التهاب لثه.
پر کردن دندان با مواد بی‌ضرر.
کشیدن دندان (در صورت اضطرار و در سه‌ماهه دوم).
تصویربرداری: فقط در صورت اضطرار با پوشش محافظ سربی.
داروها: آنتی‌بیوتیک‌هایی مانند پنی‌سیلین، آموکسی‌سیلین و داروهای ضددرد مانند استامینوفن مجاز هستند.
پیشنهاداتی برای کارهای دندانپزشکی در بارداری
هماهنگی با پزشک زنان: در موارد خاص یا وجود بیماری زمینه‌ای.
قراردادن بالش زیر پهلو در سه‌ماهه سوم برای جلوگیری از فشار بر عروق شکمی.
کوتاه‌بودن جلسات درمانی برای جلوگیری از خستگی و ناراحتی.
اطلاع‌رسانی دقیق به دندانپزشک در مورد هفته بارداری، داروهای مصرفی و وضعیت عمومی.
سخن پایانی
"یک‌دندان عفونی = تهدید مستقیم برای جنین شما! "
تحقیقات نشان داده عفونت دندان در بارداری ۳ برابر خطرزایمان زودرس را افزایش میدهد! باکتری‌های پوسیدگی می‌توانند از جفت عبور کنند و به جنین آسیب برسانند. آیا می‌خواهید به‌خاطر ترس، سلامت فرزندتان را به خطر بیندازید؟
۷۰% مادران باردار به دلیل ترس از دندانپزشکی در بارداری، عفونت را نادیده می‌گیرند و از رفتن به دندانپزشکی در بارداری خودداری می‌کنند! اما یک پوسیدگی ساده می‌تواند در عرض ۲ ماه تبدیل به آبسه خطرناک شود. آیا حاضرید شب‌ها از درد به خود بپیچید؟ دندانپزشکان متخصص بارداری با داروهای ایمن و تکنیک‌های بدون استرس، این ترس را از بین می‌برند.
کلینیک‌های مخصوص مادران باردار با دستگاه‌های دیجیتال کم‌خطر و پروتکل‌های ایمن، از شما و فرزندتان محافظت می‌کنند. آیا سلامت کودکتان ارزش یک تماس را ندارد؟ همین حالا نوبت بگیرید! کلینیک‌های تخصصی ما با روش‌های بی‌خطر و بدون اشعه، درمان را برای شما آسان کرده‌اند. همین امروز اقدام کنید قبل از آنکه دیر شود!